Çiftçi Pahom’ un İbretlik Öyküsü

Rus edebiyatçı Tolstoy 1885’te yazdığı İnsan Neyle Yaşar?, kısa hikayelerden oluşan bir kitaptır. İnsan Neyle Yaşar? kitabında insan sevgisi ve inanç konularını ustalığının bütün inceliğiyle işlerken, iyi bir insanın sahip olması gereken en önemli erdemin sevgi olduğunu dile getirmiş ve yeni bir ahlak anlayışını ortaya koymuştur. Kitabın İnsana Çok Toprak Gerekir mi? bölümünde Pahom’un ihtiyacı olan toprak, sığabileceği bir mezar kadar olduğunu anlatırken aynı zamanda, Rusya’da yaşayan Türk milletlerinden Başkurtlar’ın bazı özelliklerini Tolstoy’un dilinden okuyucuya aktarılmıştır.

Sıradan kendi halinde bir çiftçi olan Pahom, daha zengin bir hayatın hayalini kurmaktadır. Uzak bir yerlerde, cömert bir zenginin karşılıksız toprak verdiğini duyunca, daha çok toprak elde etmek için zengine gidip talebini iletir. Gerçekten de zengin herkese istediği kadar toprak veren cömert biridir. Pahom’a “Sabah güneşin doğuşundan batışına kadar katettiğin bütün yerler senin fakat güneş batmadan yeniden başladığın yere dönmen lazım.” der ve ekler “Yoksa bütün hakkını kaybedersin.”

Pahom güneşin doğuşuyla beraber yürümeye başlar. Tarlalar, bağlar, bahçeler geçer. Tam geri dönecekken gördüğü sulak bir araziyi es geçemez. Şu bağ, bu bahçe derken bakar ki güneşin batmasına az kalmış koşar, koşar, ama artık takati kalmamıştır. Halsiz adımlarla yürümeye devam ederken, Pahom’un burnundan kanlar damlamaya başlar. Tam başladığı noktaya yaklaşmışken, bir an yere yığılır ve bir daha kalkamaz. Zengin adam olanları izlemektedir ve çok kereler şahit olduğu olay yeniden vuku bulmuştur. Adamlarına bir mezar kazdırır ve Pahom’u bu mezara gömerler. Zengin Pahom’un mezarının başında durur şöyle der: “Bir insana işte bu kadar toprak yeter.”