Yazı: Cihan Akın Günaydın Hatay sorunu, Fransa’nın Suriye’ye bağımsızlık verme kararı üzerine 1936 yılında ortaya çıkmış ve 1939’da İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasından birkaç ay önce, Hatay’ın Türkiye’ye bağlanması ile sonuçlanmıştır. İskenderun Sancağı (Hatay) Suriye ile birlikte Birinci Dünya Savaşı sonrasında Fransa’nın nüfuz bölgesine dahil edilmiştir. İskenderun Sancağı (Hatay), Misak-ı Milli sınırları içerisinde olmasına rağmen 20 …
Yazı: Cihan Akın Günaydın
Hatay sorunu, Fransa’nın Suriye’ye bağımsızlık verme kararı üzerine 1936 yılında ortaya çıkmış ve 1939’da İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasından birkaç ay önce, Hatay’ın Türkiye’ye bağlanması ile sonuçlanmıştır. İskenderun Sancağı (Hatay) Suriye ile birlikte Birinci Dünya Savaşı sonrasında Fransa’nın nüfuz bölgesine dahil edilmiştir. İskenderun Sancağı (Hatay), Misak-ı Milli sınırları içerisinde olmasına rağmen 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Antlaşması ile bu sınırların dışında kalmıştır. Bahse konu antlaşma ile Sancak özel bir statü ile Fransız mandası altında bulunan Suriye topraklarına dahil edilmiştir. 1921 Ankara Antlaşması’nın Sancak’a ilişkin hükümleri 1923 Lozan Barış Antlaşması’nın 3.maddesi ile de teyit edilmiştir.
Hatay, 1936 yılından itibaren Türk dış politikasının birinci derecede önemli meselesi haline gelmiştir. 1936 yılında Fransa’nın Suriye’ye bağımsızlık vereceğini açıklaması üzerine Türkiye Cumhuriyeti, Hatay’ın bağımsızlığı için Milletler Cemiyeti’ne başvurmuştur.
Türkiye’nin yoğun çabaları üzerine Hatay 1937’de anayasası ile birlikte “ayrı bir varlık” olarak kabul edilmiş, 1938’de de “Hatay Devleti” kurulmuştur. Hatay bu haliyle yaklaşık bir yıl bağımsız bir devlet olarak kalmıştır. İkinci Dünya Harbi yaklaşırken Almanya ve İtalya’nın yayılmacı politikaları karşında Türkiye’nin jeopolitik önemini kavrayan Fransa, Hatay’ı Türkiye’ye vermeye razı olmuştur. Bu kapsamda 23 Haziran 1939 günü Türkiye ile Fransa arasında imzalanan “Türkiye ile Suriye arasında toprak sorunlarının kesinlikle çözümüne ilişkin Antlaşma” ile Hatay, Türkiye sınırlarına katılmıştır.
Fransa ile Hatay sorununun çözümü üzerine aynı gün Türk-Fransız Ortak Deklarasyonu imzalanmış ve Türkiye, İkinci Dünya Harbi öncesi politikasını anti-revizyonist devletlerle işbirliği içinde olacağı yönünde belirlemiştir. Sonuç itibarı ile dönemin şartlarını çok iyi değerlendiren Türkiye, ulu önder Atatürk’ün ifadesi ile ulusal davası olan Hatay meselesini uluslar arası hukuk ve diplomasi yolu ile çözüme ulaştırmayı başarmıştır.
