Haber: Meltem Uygun Bir eğitim dehası olan Hasan Ali Yücel, felsefe öğretmeni, eski milli eğitim bakanı ve Köy Enstitüleri'nin kurucusudur. Hasan Ali Yücel'in eğitim serüvenine baktığımızda, ilk olarak 4 yaşında Mekteb-i Osmaniye’ye gitmiştir. O dönemde anlamadığı Arapça metinleri ezberleme zorunluluğu aklına yatmamıştı. Yaşadıklarını yıllar sonra, "Ne yaptığımızı ne okuduğumuzu hiçbir suretle bilmeyişimiz, küçük yaşta zekâmızı …
Haber: Meltem Uygun
Bir eğitim dehası olan Hasan Ali Yücel, felsefe öğretmeni, eski milli eğitim bakanı ve Köy Enstitüleri’nin kurucusudur. Hasan Ali Yücel’in eğitim serüvenine baktığımızda, ilk olarak 4 yaşında Mekteb-i Osmaniye’ye gitmiştir. O dönemde anlamadığı Arapça metinleri ezberleme zorunluluğu aklına yatmamıştı. Yaşadıklarını yıllar sonra, “Ne yaptığımızı ne okuduğumuzu hiçbir suretle bilmeyişimiz, küçük yaşta zekâmızı ezmek, şuurumuzu karartmak için kâfi sebeplerdir.” şeklinde kaleme alacaktır.
5 yaşına geldiğinde Gümüşsuyu’nda bulunan Taş Mektebe başlamıştır. Kuran’ı mükemmel derecede okuyan Hasan Ali, annesinin isteği ile Vefa Lisesi’ne yazıldı. Lise son sınıfta Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla eğitimine ara verip genç yaşta yedek subay olarak göreve başladı. Savaş sonrasında Darülfünun ‘da lise eğitimini tamamladı. Üstün başarı ile İstanbul Üniversitesi felsefe bölümünü bitiren Hasan Ali, 19 Aralık 1922’de öğretmenliğe başladı.
Üniversite öğrenimi sırasında Batı felsefesi okuyup anlamanın güçlüğünü fark eden Hasan Ali, çeviri kitaplarının eksikliği ve ifade bütünlüğünün olmaması gibi sorunlara karşın Türkçe’nin insanlar tarafından değil kurumlar tarafından denetlenmesini öngörmüş ve 1932 tarihinde Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin kurulmasını sağlamıştır. Tarihler 28 Aralık 1938’i gösterdiğinde Hasan Ali, Celal Bayar hükümetinde Milli Eğitim Bakanlığı’na getirilmiştir.
Hasan Ali, kırsalda yaşayan halk ile kentliler arasındaki bozuk dengeyi eleştirmek adına Köy Eğitimi projesini başlattı. Bu başarılı girişim, Köy Enstitüleri’nin temelini attı. Enstitülerde, beş yıllık öğretim zamanının yarısı kültür dersleri, dörtte biri tarım çalışmaları, dörtte biri sanat ve teknik derslere ayrılmıştı.
Günümüzde en etkili öğrenme yöntemlerinden biri olarak kabul edilen “yaparak öğrenme” enstitünün temel yöntemiydi. Köy Enstitülerindeki amaç, halk kitlelerinin eğitim düzeyini yükseltmek, reformların yerleşmesi için koşulları oluşturmak, halkın siyasi, ekonomik ve kültürel yaşama aktif katılımını sağlamak ve kendi hakları konusunda bilinçlendirmekti.
Bir eğitim dehası olan Hasan Ali, sekiz yıllık Milli Eğitim Bakanlığı döneminde sadece Köy Enstitüleri ile yetinmemiştir. Üniversite reformunun kurulması, Yüksek Mühendis Okulu’nun İTÜ’ye dönüştürülmesi, Ankara Tıp Fakültesi’nin kurulması, dünya klasiklerinin Türkçeye çevrilmesi, ilk resmî ve telifli Türkçe ansiklopedi olan İnönü Ansiklopedisi’nin ön çalışmaları, Devlet Konservatuarı’nın kurulması ve Türkiye’nin UNESCO’ya girmesi onun bakanlığı döneminde gerçekleşmiştir.
Bakanlık ve milletvekilliği döneminde birçok engelle karşılaşan ve suikast girişimine maruz kalan Hasan Ali’yi hiçbir şey yolundan döndürememiştir.
Hasan Ali Yücel, Köy Enstitüleri’nin kurulmasından Dünya edebiyatının Türkçe’ye çevrilmesine, Üniversiteler Kanunu’ndan bilim dilinin Türkçeleştirilmesine kadar sayısız reform girişimiyle Türk eğitim ve kültür dünyasına eşsiz katkılar sunan bir dehadır.
