Kompleks Kadın Karakterler

yazı: Melisa Güller

Kompleks Kadın Karakterlerden Kasıt Nedir?

İlk zamanlardan beri sanat dünyasında kadının rolü bazı kalıplara oturtulmaya çalışılmış ve bu çoğu zaman başarılmıştır. Özellikle film ve edebiyat alanlarına bakıldığında, bu alanlarda verilen ilk örneklerde kadının adının bazen hiç geçmediği, geçtiği zamanlarda ise şimdi klişe olarak adlandırabileceğimiz rollerde kadınları gördüğümüz kanısına varmak mümkün.

Medyada en çok sergilenen kadın karakterler:

• İngilizce tabiriyle “the damsel in distress” yani “kurtarılmaya muhtaç prenses” stereotipi
• 1900’lü yılların başında medyada çok fazla örneği görülen, tek amacı kocasına yardım etmek, ona hizmet etmek olan “ev hanımı” stereotipi
• Etik anlamda tamamiyle ‘kötü’ olan “şeytani eski sevgili” stereotipi
• 2000’li yılların başında revaçta olan medyada “manic pixie dream girl” olarak bilinen, tek amacı ana erkek karakterin hikayesine yardım etmek olan, genelde erkek yazarın beğenileri doğrultusunda görünen/ davranan “hayal kız” stereotipi

İlk filmlere bakıldığında ya da ilk edebi eser örnekleri incelendiğinde erkek karakterlerin bu ve benzeri stereotiplerde ansıtılmadığını görürüz. Zaten erkek yazarlar tarafından yazılmış olan senaryolar, kitaplardaki ana ve yardımc erkek karakterler  derinliği olan: ne tamamen ‘iyi’ ne de tamamen ‘kötü’ diyebileceğimiz, “kompleks” karakterlerdir. Tabii bunun en büyük nedenlerinden biri erkeklerin ilk zamanlardan beri sahip olduğu ayrıcalık sonucu, sanat/edebiyat alanında elde ettikleri çoğunluk sayesinde kendi cinslerinden olan karakterleri, kendi hayatlarından da ilham alarak daha iyi yazmaları şüphesiz; ancak günümüze yakın tarihlerde sunulan edebi eserlere  ya da dizi/film karakterlerine bakıldığında bu stereotipik kadın karakterlerin varlığının azaldığını ve bunun yerine “kompleks kadın karakterler”in çoğaldığını görmek mümkün.

Kim Bu Kompleks Karakterler?

Kompleks kadın karakterlerden kast edilen, ne tamamen ‘iyi’ ne de tamamen ‘kötü’ olan; zaman zaman  etik açıdan sorgulanabilir davranışlarda bulunan, bağımsız, karmaşık karakterler aslında. Bu karakterlere örnek olarak 2016 yapımı komedi dizisi Flebag’deki ‘Fleabag’ karakteri, 2012 yapımı komedi- drama filmi Frances Ha’nın Frances’i, 2021 yapımı Norveç filmi “Dünyanın En Kötü İnsanı”nındaki Julie, yazar Sally Rooney’nin “Normal People” adlı kitabından Marianne verilebilir.  Bu karakterler, birbirlerinden kişilik olarak çok farklı olsalar dahi bir ortak yönleri var; hiçbiri stereotipik kadın karakterler kategorisine girmiyor. Hepsi belirli bir derinliğe ve hata yapma lüksüne sahip karakterler.

Özellikle kadın izleyicilerin kendinden bir şeyler bulabileceği, kendiyle ilişkilendirebileceği karakterler. Böyle kadın karakterlerin bulunması, zaten yalnızlaştırılmaya çalışılan, haksızlığa uğramaya daha elverişli olan gerçek hayattaki kadınların temsil edilmesi açısından büyük önem taşıyor zannımca. Çünkü ben de, birçok insan gibi, maruz kaldığım medyada kendimi, stereotiplerden uzak bir şekilde temsil edilmiş görmek isterim.  Stereotiplerin, insanı nasıl sınırladığı ve koşullandırdığı ortada iken,, kompleks kadın karakterlerin varlığı, kadınları özgürleştiriyor. İlk defa, kadın karakterler, bir erkek karakterden bağımsız olarak kendi hikayelerinde baş rol ediniyorlar. İlk defa kadın karakterler deli olma, bağımsız olma, yanlış şeyler yapma, fikir değiştirme, çekip gitme ya da kalma, istediklerini söyleme ya da söylememe özgürlüğüne sahipler ve bence bu değişim, sanat dünyasındaki en iyi şeylerden biri.