yazı: Şevval Özbek Doğada çeşitli güzellikte renkler bulunur. Ultraviyole göremediğimiz için doğanın 1/3 güzelliğini kaçırsak da renklerin anlamları ve işlevleri birbirinden çok farklıdır. Bitkiler renkleri dikkat çekmek için kullanırken hayvanlar hem avcısından kaçmak hem de dişisini etkilemek için kullanır.Dünya her zaman böyle miydi?Canlılığın başlarında dünya daha az renkliydi ve o zamanki hayvanlar renkleri ayırt etmekte …
yazı: Şevval Özbek
Doğada çeşitli güzellikte renkler bulunur. Ultraviyole göremediğimiz için doğanın 1/3 güzelliğini kaçırsak da renklerin anlamları ve işlevleri birbirinden çok farklıdır. Bitkiler renkleri dikkat çekmek için kullanırken hayvanlar hem avcısından kaçmak hem de dişisini etkilemek için kullanır.
Dünya her zaman böyle miydi?
Canlılığın başlarında dünya daha az renkliydi ve o zamanki hayvanlar renkleri ayırt etmekte bizim kadar iyi değillerdi hatta bazı bilim insanlarına göre o dönemde yaşayan hayvanlar renkleri ayırt etmekte oldukça güçlük çekiyorlarmış.
Memeliler
İlk memeliler gececildi ve kürkleri pek renkli değildi. Çoğunlukla siyah, beyaz ve kahverengilerdi ve bu durum hala küçük istisnalar dışında aynen devam etmektedir çünkü memelilerin kürklerinde sadece 2 çeşit pigment vardır bu sebepten dolayı memeliler diğer hayvanlara oranla daha az çeşitte renge sahiplerdir örneğin bir memeli asla yeşil renge sahip olamaz. İstisnalara örnek olarak Mandril maymununu verebiliriz. Memeliler dünyasındaki belki de en renkli tür olan Madrillerin yüzleri kırmızı ve mavi iken cinsel organlarının ve anüslerinin çevresi kırmızı, pembe, mavi ve mordur. Renkler erkeklerde dişilere göre daha çok ve canlıdır bunun sebebi testosteron ne kadar fazla olursa renklerin canlılığın ve parlaklığının o kadar fazla olmasıdır.
Kuşlar
Böcekler gibi en iyi görme kabiliyetine sahip olan kuşlar diğer türlerin aksine daha da renkli olacak şekilde evrimleşmişlerdir. Ayrıca belki de renkli kuş denince ilk akla gelenler arasında bulunan flamingolar aslında beyazdırlar. Besinleri olan alglerin tüylerinde birikmesi ile pembe rengini alırlar fakat flamingo sürüsüne baktığımızda hala beyaz flamingo görmek mümkündür. Bunlar genç veya yavru büyüten dişi flamingolardır.
Denizaltında renkler
Denizden aşağı inildikçe renkler kaybolur. Her rengin kendine has bir kaybolma seviyesi vardır. İlk olarak kırmızı rengi kaybolurken mavi ve sarı renkleri son kaybolanlardır.
Kurbağalar
Hayvanlar çoğunlukla avcılarından kurtulabilmek adına doğada kaybolan mat renklere sahip olacak şekilde evrimleşirken bu durum tüm kurbağa türlerinde geçerli değildir.Kurbağalar ne kadar zehirliyse o kadar parlaktır. Bu yüzden yemyeşil yağmur ormanlarında sarı ve kırmızı parlak kurbağalar görmek çok güç değildir. Kurbağalarda turuncu ve kırmızı renklere sahip olmak da o kurbağanın daha zehirli olduğunu anlamına gelir. Ayrıca kurbağalarda renkler konusunda farklı bir ayrım daha vardır. Doğada tüm hayvanların belli bir bölgesi vardır ve hepsi kendi bölgesini diğer türdeşlerinden korumak ister. Yapılan bir deneyde sebebi hala bilinmese de kurbağaların kendi bölgelerini korumak için sadece kendi rengindeki kurbağalara saldırganlaştığı görülmüştür. Yani kırmızı bir kurbağanın bölgesine eğer sarı bir kurbağa girerse kırmızı kurbağa bu duruma hiç tepki göstermiyor.
Kaplanlar
Genelde tropikal, subtropikal ormanlarda veya yağmur ormanlarında yaşayan kaplanları çevredeki yeşil renklerle görmek çok kolay olduğundan ilk bakışta kaplanların çok şanssız olduğunu düşünebiliriz ama bu sonuca varmadan önce sadece kaplana ve çevredeki çoğunlukta bulunan renklere değil aynı zamanda avına da bakmamız gerekir. Kaplanların ana besin kaynaklarından olan geyikler insanların da yaklaşık %5’i gibi kırmızı-turuncu renk körüdür. Bu da demek oluyor ki geyikler kaplanları sağlıklı bir insan gibi turuncu-siyah göremez. Geyikler renk körlükleri sebebi ile kaplanları çevredeki otların ve ağaçların rengi olan yeşil renginde görürler. Bu açıdan baktığımızda kaplanlar hiç de dezavantajlı görünmüyorlar değil mi?
Kutupta renkler
Aynı yapraklar veya ağaçlar gibi her canlı yılın her döneminde aynı renk değildir. Buna en büyük örnek olarak kış ayında karın rengi olan beyaz renkli kürke sahip olan kar tavuğu, kutup tilkisi veya kutup tavşanı verilebilir. Bu hayvanların kürkleri karın olmadığı dönemlerde kahverengidir.
Zebralar
Siyah beyaz deseni ile doğada çok kolay dikkat çeken zebralar av olmaya çok uygun görünür ama yırtıcılar yakalamak için koşmaya başlarınca zebranın deseni yanılsamaya sebep olur ve bu sırada zebra kaçmak için imkân sağlayabilir. Ayrıca, insanlar gibi hayvanların da büyük bir problemi olan sinekler de bu yanılsamadan paylarını aldıkları için zebralara konan sinek sayısı diğer hayvanlara oranla çok daha azdır.
Kelebekler
Hayvanlar taklit ile de avcılarından kaçabilirler. Örneğin, ağaca veya yaprağa benzeyen böcekleri hepimiz görmüşüzdür. Kelebekler de bu taklidi kullanır ama daha farklı bir şekilde. Zehirli bir tür olan Sultan kelebeğini aslında zehirsiz olan başka bir kelebek türü renkler açısından taklit ederek avcılardan kaçar. İnsanlar bu durumu çok sonra ultraviyole kameralar sayesinde öğrenebilmiştir.
Kaynakça
Attenborough’s Life in Colour by David Attenborough
