yazı: Nilsu Kul Görünümüne değişiklik katmak isteyen kadın erkek fark etmeksizin herkes takılardan faydalanıyor. Peki, bu takılar ne zamandan beri kullanılıyor? Belki de birçoğumuz takıların tarihinin çok eskiye dayandığını düşünmüyoruz. Fakat binlerce yıl önce bulunan takılar bunun tam tersini söylüyor. Yani çok eskiden beri varlar. Bu yazımla beraber sizleri takıların tarihine kısa bir yolculuğa götüreceğim. Keyifli okumalar dilerim.Takı Nedir?Takılar biliyoruz ki bazı zamanlarda kullanıldığında görünümümüzü tamamen değiştirebiliyorlar. Değerli taşlar kullanılarak …
yazı: Nilsu Kul
Görünümüne değişiklik katmak isteyen kadın erkek fark etmeksizin herkes takılardan faydalanıyor. Peki, bu takılar ne zamandan beri kullanılıyor? Belki de birçoğumuz takıların tarihinin çok eskiye dayandığını düşünmüyoruz. Fakat binlerce yıl önce bulunan takılar bunun tam tersini söylüyor. Yani çok eskiden beri varlar. Bu yazımla beraber sizleri takıların tarihine kısa bir yolculuğa götüreceğim. Keyifli okumalar dilerim.
Takı Nedir?
Takılar biliyoruz ki bazı zamanlarda kullanıldığında görünümümüzü tamamen değiştirebiliyorlar. Değerli taşlar kullanılarak yapılan; genellikle vücuda veya elbiselere takılan kolye, küpe, yüzük, broş, bileklik (bilezik), halhal, zincir, vb.süs eşyaları anlamına gelmektedir. Diğer popüler adı bijuteridir. Takı takmak sadece kadınlara özgü bir olay değildir. Erkek takıları da günümüzde fazlasıyla popülerdir. Tespih, küpe, gözlük, çanta, şapka, kravat, kemer erkeklerin kullandığı takılardan bazılarıdır.
Takının Tarihçesi
Takıların tarihi çok eskiye dayanmaktadır. Tarih öncesi Paleolitik Çağ’da yani M.Ö 75.000’li yıllarda insanlar hayvan dişlerinden ve deniz kabuklarından kolyeler yapmışlardır. M.Ö 43.000 ile 28.000 yılları arasında boncuk üretimi ve takılar fazlasıyla ilgi gördü. Arkeolog Terrace Turner’a göre, toplumsallaşmanın başladığı bu dönemde, beden süslemeleri bir anlatı aracına dönüşmüştür.
Çatalhöyük’de M.Ö 9000’li yıllarda ahşap makyaj kutuları, hayvan dişleri, bakır ve kurşun boncuklar bulunmuştur. M.Ö. 3000 yıllarından itibaren de Truva ve Alacahöyük gibi merkezlerde takı sanatının teknik ve tasarım olarak çok geliştiğini ortaya koymuştur. Kolye, taç, bilezik, iğne, kemer, yüzük, küpe, halhal Mezopotamya, Mısır, Helen, Etrüsk, Roma krallarının ve egemen sınıfların taktıkları takılardır. Aynı zamanda din ve devlet gücünün de simgesidir.
Antik Mısır’da takılar gücü temsil etmiştir. Özellikle firavunlar pek çok takı kullanmıştır. Yine o dönemde kölelerinde takı kullandığı bilinenler arasında. Mısır’da yapılan kazılarda kişilerin ziynet eşyaları ile gömüldüğü görülmüştür. Bu şekilde takılar günümüze kadar ulaşmıştır. Takılarının ölen kişinin yanına gömülmesi toplumun ölümden sonra yaşama inanmasından kaynaklanmaktadır. Yanı sıra takılar ölü hediyesi olarak da mezarlara bırakılmışlardır.
Antik dönemde takı, ağırlıklı olarak kadınlar için yapılmıştır. O dönemde erkekler sadece yüzük ve çelenk takarlardı. Ancak Orta Çağ Avrupa’sında soylu erkeklerin madalyonlar taktıkları da bilinenler arasındadır.
Roma döneminde ise farklı şekillerde örülmüş veya iri plakalardan oluşmuş kolye sarkaçları yaygındır. Bunların büyük bir bölümü koruyucu anlamlar taşımaktadır. Cam, metal, yarı değerli ve değerli taşlardan renkli boncuklar da yine bu dönemde yaygın olarak kullanılmıştır.
Bizans’da ise daha çok imparatorun ailesi ve soylu kesime hizmet eden kuyumculuk atölyeleri bulunmaktaydı. Bu atölyeler, Büyük Saray’ın sınırları içinde veya çok yakınında yer almış ve darphaneye bağlı olarak çalışmışlardır.
Osmanlı Dönemi’nde ise padişah ve tüm yakın çevresi takıları kullanmıştır. Takı kullanımında yönlendirici unsur sarayın beğenisidir. Osmanlı’da gelenekselliğe bağlılık mevcuttur.Osmanlı’da kullanılan takılar: sorguç, istefan (hotoz),zülüflük, enselik, saç bağı, gerdanlık, iğne, çelenk, küpe, bilezik, yüzük, zehgir, halhal, pazubent, düğme, çaprast, zincir, saat, köstek, kemer ve kemer tokasıdır.
Günümüzde ise takılar çok çeşitli olarak kullanılmakta ve popülerliğini sürdürmektedir. Bununla birlikte takı sektörü de büyük bir gelişme göstermiştir. Artık takılara farklı anlamlar yüklenerek renkleri bile yorumlanmaktadır. Özel taşlardan yapılan ve pozitif enerji yayacağı düşünülen kolyeler, şans bileklikleri vb. gibi değişik işlevlerinin olduğuna inanılan takılar; bugünlerde fazlasıyla kullanılmaktadır. Gelecekte ise takıların ham maddelerinin değişeceğini ve farklı şekillere gireceğini de aslında bugünden belirtmek mümkündür.
