Haber: Meltem UygunGösteri ToplumuModern dünya, bir gösteri ve imaj dünyasıdır. Anlamdan ziyade sembol ve imajlar ön plana çıkmıştır. Modernizmin temelinde çoğunlukla kendini göstermek ve kendini ifşa etmek vardır. 20. yüzyılın en önemli şahsiyetlerinden biri olan Guy Debord, “Gösteri Toplumu” adlı eseri ile iktisadın ve meta dolaşımının uzantısı olarak nitelendirdiği gösteri egemenliğinin, sosyalist oldukları iddia eden …
Haber: Meltem Uygun
Gösteri Toplumu
Modern dünya, bir gösteri ve imaj dünyasıdır. Anlamdan ziyade sembol ve imajlar ön plana çıkmıştır. Modernizmin temelinde çoğunlukla kendini göstermek ve kendini ifşa etmek vardır. 20. yüzyılın en önemli şahsiyetlerinden biri olan Guy Debord, “Gösteri Toplumu” adlı eseri ile iktisadın ve meta dolaşımının uzantısı olarak nitelendirdiği gösteri egemenliğinin, sosyalist oldukları iddia eden ülkelerde de var olduğunu; dünyanın yeniden tek bir pazar haline geleceğini ve bürokratik iktidarların da Amerikan tipi gösterinin hâkimiyeti altına gireceğini ifade etmiştir.
İkinci eseri olan “Gösteri Toplumu Üzerine Yorumlar” da ise mafya, terörizm, polis devleti gibi olguların, nasıl gösterinin bir parçası haline geldiklerini anlatmaktadır. Gösteri toplumunda, kurtuluş vaatlerinin gösterinin bir parçasına dönüştüğünü ve sahteleştiğini belirtir. Tüm dünya aynı gösterinin sahnesidir artık; hepimiz aynı gösterinin oyuncusu ve seyircisi oluruz. Tarihsel bilgiyi yok etmek, özgünlük görünümü altında sansürü genelleştirmek, gösterinin vazgeçilmez ikizi olan terörizme girişmek, doğruyu bir yanlışlık anı yapmak ve öznelliği silmek gibi benzeri şeyler, gösteri toplumunun söylemini oluşturmaktadır.
Kültür ve Metalaşma
1960’lı yıllarda Debord, kültürün gösteri halini aldığını, onun temsille var olduğunu ve imgelerin kökensiz hale gelerek birer gerçeklik ürettiğini düşünür. Kültürü, kapitalist sistemde bölümlenen, “yapma” ile “kavrama”nın birbirinden ayrımlaştığı, emeğin küçük parçalara dağılarak yeniden bir araya getirildiği ve yabancılaşmanın yanılsamalı şekilde kapatıldığı bir alan olarak ifade eder. Debord, gösterinin “hem bizzat toplum hem toplumun bir parçası hem de bir birleştirme” aracı olarak yazarken kültürün işleyişini, varoluş ile ilgili görür.
Debord’a göre “gösteri” deneyimlerin nesneleşerek konserve edilmiş halidir. Gösteri, “en mükemmel duyumsal dünya olarak kabul” edilir. Kapitalist pazarın genişlediği 19.yüzyılda metanın büyüleyici hale gelmesinin diğer bir adı olan gösteri, metanın esas olan yönüdür. Debord, ihtiyaçların çeşitlendirilmiş göz alıcı metalarla farklılaştırılırken; metayı saran ve onu aşan gösteri, tüketici olan bireyin içine düşeceği yanılsamalarla devamlılık göstermekte olduğunu ifade eder.
Gündelik hayatın üretiminde kapitalist kültürün metalarla sarmaladığı dünya, sadece tüketime dönük bir eylem pratiğini sunmamaktadır. Gündelik olanı da üretmektedir. Debord’a göre “gösteri” nin karşılıklarından biri de budur. Gösteri, modern teknolojinin ürünü olan görüntüler ağı değil onların içerdiği görme rejimleri ile beraber metanın duyumlar ve öznelliğe bütünleştirici bir şekilde nüfuz etmesiyle olgu halini almasıdır. Yani “kapitalin duyumsal olarak bölünemez bir hale getirilmiş ve ‘haz’ olarak doğallaştırılmış gücüdür”. Gösteri toplumu, “maddileşmiş ideoloji”ye karşılık gelmektedir. Yani bireyin bilinçdışı yapısını etkiler güçtedir.
Kitaptan, kısa kesitler:
Çağımızın tasviri nesneye, kopyayı aslına, temsili gerçekliğe, dış görünüşü öze tercih ettiğinden kuşku yoktur.
Çağımız için kutsal olan tek şey yanılsama, kutsal olmayan tek şey ise hakikattir. Dahası, hakikat azaldıkça ve yanılsama çoğaldıkça çağımızın gözünde kutsal olanın değeri artar, öyle ki bu çağ açısından yanılsamanın had safhası, kutsal olanın da had safhasıdır.
Televizyon güzel bir görüntü gösterdiği ve bu görüntüyü küstah bir yalanla yorumladığında aptallar her şeyin açık seçik olduğuna inanır.
Gerçek anlamda altüst edilmiş dünyada doğru, bir yanlışlık anıdır.
Gösteri Toplumu, Guy Debord
