Haber: Meltem Uygun Gerçekçik, Roman yazarı Norman Mailer'a göre, dergi veya gazetelerde boy göstermeden önce var olmayan nesnelerdir. Bize göre ise uydurma, gerçekliğini kanıtlayacak delilleri olmayan bir iddiadır. Gerçekçikler, genelde gerçekmiş muamelesi görecek şekilde sunulur. İş yerlerinde ve mahallelerde söylenti, dedikodu ya da şehir efsaneleri olarak bilinirler. Medyada ise iftira, karalama, söylenti ve dedikodu gibi …
Haber: Meltem Uygun
Gerçekçik, Roman yazarı Norman Mailer’a göre, dergi veya gazetelerde boy göstermeden önce var olmayan nesnelerdir. Bize göre ise uydurma, gerçekliğini kanıtlayacak delilleri olmayan bir iddiadır. Gerçekçikler, genelde gerçekmiş muamelesi görecek şekilde sunulur. İş yerlerinde ve mahallelerde söylenti, dedikodu ya da şehir efsaneleri olarak bilinirler. Medyada ise iftira, karalama, söylenti ve dedikodu gibi yayılır.
“Gerçekçik” psikolojisine örnek olarak, 30 Ekim 1938 tarihinde Orson Wells, Marslıların Dünya’yı işgal etmesini konu alan “War of the Worlds” adlı kitabı radyoda dinleyicilerine sunar. Avrupa’daki olayların endişeyle izlendiği bir zamanda gelen bu yayın, insanları paniğe sevk eder. Birleşik Devletler’in her yerinde insanlar dua etmeye, ağlamaya ve Marslılar tarafından işgal edildiklerini düşünerek kaçmaya başladılar.
İkinci örnek, 1960’larda Beatles grubu üyesi Paul McCartney’in öldüğü söylentisinin medyada yayılmasıdır. Bütün hayranları albüm kapakları ve şarkı sözlerini tarayıp Paul’ün ölümüyle ilgili bir ipucu aradılar. Bu merak bugün hala devam etrnektedir.
Örneklerde de görüldüğü gibi gerçekliği sorgulanmamış, araştırılmamış uydurma söylenti, hikaye vb. şeylerle insanları gerçekçik psikolojisine sürüklemişlerdir.
Söylentilerin ve gerçekçiklerin yayılmasına yardımcı olan şeylerden biri de internet üzerinden yayılan kaynaksız haberlerdir. Gerçekçikler başta gazetecilik olmak üzere medyanın farklı alanlarında çeşitli şekillerde karşımıza çıkmaktadır.
Bir gerçekçik neden bu kadar ikna edici olabilir? Bu sorunun cevabını üç madde ile açıklayalım: İlk olarak gerçekçiliğin doğruluğunu araştırmak için çok az çaba gösteririz. Söylenti ve dedikoduları genelde sorgulama adetinde olmadığımız, güvendiğimiz arkadaşlarımızdan duyarız.
İkincisi, gerçekçikleri kabul ederiz çünkü bunlar genelde psikolojik ihtiyaçlarımızı karşılar. Yani gerçekçikler en iyileri, en temel korkularımızı ve endişelerimizi rasyonalize edip onları doğrulamamıza yardımcı olur.
Sonuncusu, belki de en önemlisi gerçekçiklerin bir ön ikna şeklinde sunulmasıdır. Gerçekçikler sosyal gerçekliği yaratır. Gerçekçikler dünya hakkındaki görüşümüzü inşa ederken kullanılan parçalardır. Böylece gerçekçikler dikkatimize yön verir ve dünyayı nasıl yorumlamamız gerektiğini söyler.
Özetle gerçekçikler, muhakememizi ve inançlarımızı etkilemenin yanında politik ve hukuki karar verme mekanizmamızı da içine alır.
