yazı: Aykut BaşaranGeçmişten günümüze sosyal medya oldukça gelişti. Özellikle son 7-8 yıllık süreçte platformların ortaya çıkmasıyla birlikte artık insanların kendisinin çektiği fotoğrafları paylaşmasından fazlası olmaya başladı. Vine, Tiktok, Instagram, Facebook gibi platformların gelişmesi ve ortaya çıkmasıyla birlikte yeni gelir kapıları ve yeni iş alanları var olmaya başladı. Gelin, sosyal medyanın gelişimine ve şu anda olduğu …
yazı: Aykut Başaran
Geçmişten günümüze sosyal medya oldukça gelişti. Özellikle son 7-8 yıllık süreçte platformların ortaya çıkmasıyla birlikte artık insanların kendisinin çektiği fotoğrafları paylaşmasından fazlası olmaya başladı. Vine, Tiktok, Instagram, Facebook gibi platformların gelişmesi ve ortaya çıkmasıyla birlikte yeni gelir kapıları ve yeni iş alanları var olmaya başladı. Gelin, sosyal medyanın gelişimine ve şu anda olduğu noktaya birlikte göz atalım.
Sosyal Medyanın Ortaya Çıkışı
Sosyal medya platformlarının ortaya çıkışı Web 2.0 ve kullanıcılar tarafından yaratılan içerik kavramları ile birlikte oldukça bağlantılıdır. Internet 1960’lı yıllarda geliştirilmeye başlansa da, web 1989-91 yıllarında Dr. Tim Berners-Lee tarafından geliştirilmiştir. İnternetin gelişimi sonrasında bazı yazarlar, kullanıcıların serbest bir şekilde bilgi tarayabilecekleri, birbiriyle ilişkili sayfaların oluşturulabileceği fikrini ortaya atmışlardır. Bu fikirlerden hareketle Berners-Lee ve ekibi webin en temel dört unsuru olan HTML, HTTP bir web server ve bir tarayıcının ilk versiyonunu yaratmışlardır. Yaratılan ilk web sayfaları, siyah-beyaz ve tamamen metne dayalı bir yapıdadır. 1993 yılına kadar da web üzerinden paylaşılan bilgiler metin tabanlı olamaya devam etmiştir.
Sosyal Medya Gelişiyor!
1993 yılında Marc Andersen ve NCSA’da (National Center For Supercomputing Applications at the University of Illnois) çalışan ekip üyeleri grafik kullanıcı arayüzüne sahip bir web tarayıcı olan Mosaic’i Geliştirmişlerdir. Macintosh, Windows ya da Unix gibi grafiğe dayalı arayüzler üzerinde çalışabilen bir yazılımdır. Siyah-Beyaz metin tabanlı yapısından sıyrılan web, artık bir bilgisayar ve mouse kullanabilen herkes tarafından görülebilir hale gelmiştir. Bu gelişmelerle birlikte sosyal medya platformları ortaya çıkmaya başlamıştır. Bazıları hala günümüzde aktif olarak kullanılan ve sevilen platformlardır.
Platformlar Ortaya Çıkıyor!
1997’de başlatılan Six Degrees ilk çevrimiçi sosyal medya sitesi olarak adlandırılmaktaydı. Six Degrees, tıpkı günümüzde çoğu platformda olduğu gibi insanların e-posta adresleri ile kaydolduğu, bireysel profiller oluşturduğu, kendileri hakkında paylaşımlar yapabildiği ve kişisel ağlarına arkadaş ekleyebildiği bir platformdu. Kullanıcı sayısı 3.5 milyona ulaşan Six Degrees, 2001 yılında kapatıldı.
Friendster
Six Degrees’den sonra ona rakip olan Friendster 2002 yılında insanların kullanımına sunuldu. Six Degrees’in yapabildiği her şeyi yapabilen Friendster aynı zamanda video ve fotoğraf paylaşımına da izin veriyordu. Kullanıcılar birbirlerinin kişisel ağının bir parçası olduğu sürece diğer kişilerin profillerine yorum yapabilmekteydiler. Friendster’in, çoğu Asya’dan olmak üzere kullanıcı sayısı yaklaşık 100 milyonu aştı fakat site 2015 yılında bir ara vermeye karar verdi. 2018 senesinde ise şirket kapatıldı.
Hala Fazlasıyla Kullanılan O Kanal: LinkedIn
LinkedIn de aynı dönemlerde, 2002 yılında kariyer odaklı profesyoneller için geliştirilen LinkedIn kuruldu. 2022’ye kadar dünya çapında 780 milyondan fazla kullanıcıya sahip site, iş arayanların yanı sıra iş dünyası ile ilgilenenlerin de tercih ettikleri sosyal medya kanalı olmaya devam ediyor.
Yeni Bir Çağ: Myspace, Facebook, Google+, Youtube ve Twitter
Sosyal medyanın tarihi için atılmış en büyük adımlardan ikisi Facebook ve Mypace’di. 2003 yılında piyasaya sürülen Myspace, 2006 yılında dünyada en çok ziyaret edilen internet sitesi halin gelmişti. 2004 senesinde Harvard’da ilk kez başlatılan Facebook, 2008 yılında Myspace’i gölgede bıraktı. Myspace’in Facebook’un gerisinde kalmasının bir sebebi de geliştiricilerin, siteyi reklamlar ile doldurarak kullanımını zorlaştırması olduğu söylenmekte.
2012’de başlatılan Google+, yaklaşık 500.000 kullanıcının özel bilgilerini bir veri güvenliği ihlali nedeniyle ele geçirmesinin ardından 2018’de bitirildi.
2005 yılında YouTube ve 2006 yılında Twitter’ın ortaya çıkışıyla sosyal medya daha da çok ivme kazandı. Youtube tamamen yeni bir iletişim yöntemi başlatarak çok uzun mesafelerde medya oluşturma ve paylaşma becerisi ile ezber bozan bir platforma dönüştü. Kullanıcıların ünlülerle neredeyse doğrudan etkileşime girmesine izin veren Twitter ise sosyal medya için çok büyük bir adım oldu.
2010 yılına atılan en büyük adımlardan biri ise Instagram. Hala daha aktif olarak kullanılan, artık satışların bile oradan yapıldığı, Influencer kavramının öncülerinden olan bu platform ilk çıktığı dönemlerde Myspace ve Facebook’tan farksızdı. Sadece tek farkları mobile daha uygun ve ergonomik tasarlanmış oluşuydu. Yine kendiniz hakkında paylaşım yapabiliyor, fotoğraflar ve videolar paylaşılabilen bir platformdu. Sonrasında Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg’in Instagram’ı satın almasıyla birlikte Instagram büyük bir zıplama yaptı. Artık insanların gelir kaynağı olan, kıyafet, oyuncak ve elektronik ürünlerin satışlarının da yapılabildiği, insanların ufak skeçleri çekip paylaşabildiği bir kanal haline geldi.
Sosyal medyanın ve sosyal medya kanallarının geçmişten günümüze gelişme serüveni bu şekildeydi. Instagram’ı sonrasında inanılmaz bir algoritması ve etkileşim oranı ile takip eden TikTok ortaya çıktı. Fazlasıyla insana ulaşabildiğiniz, genel olarak insanların kurguladığı skeçlerin yayınlandığı ve bu insanların marka reklamları yaparak para kazandığı bir uygulama haline geldi ve hala oluşturduğu büyük kitlesi ile kullanılmaya devam edilmekte.
