yazı: Abdullah Acar Manhattan ProjesiKonumuz yıl 1896'da radyoaktivitenin keşfedilmesiyle başlayıp Manhattan'dan Hiroshima'ya uzanan atom bombasının hikayesi... Az çok bilim veya savaşlar tarihiyle ilgilenen insanların kulağında vardır, Atom bombasını Einstein yanlışlıkla bulmuştur veya yaptığına pişman olmuştur. Peki bu bilginin aslı nedir? Gelin beraber bakalım.Atom bombası ilk defa 1911'de denenmiştir. Fakat asıl yıkıcı etkisi ancak 1930'lu yılların …
yazı: Abdullah Acar
Manhattan Projesi
Konumuz yıl 1896’da radyoaktivitenin keşfedilmesiyle başlayıp Manhattan’dan Hiroshima’ya uzanan atom bombasının hikayesi… Az çok bilim veya savaşlar tarihiyle ilgilenen insanların kulağında vardır, Atom bombasını Einstein yanlışlıkla bulmuştur veya yaptığına pişman olmuştur.
Peki bu bilginin aslı nedir? Gelin beraber bakalım.
Atom bombası ilk defa 1911’de denenmiştir. Fakat asıl yıkıcı etkisi ancak 1930’lu yılların sonunda keşfedilmiştir. 2 Aralık 1942’de “Metalürji Projesi” kod adıyla başlayan Manhattan projesinin amacını anlamak için ikinci dünya savaşı politikalarına göz atmak gerek. Albert Einstein’ın Roosevelt’e bir mektupta Almanya’nın atom enerjisini bulmaya çok yakın olduğu, ve bu enerjiyi kullanabileceğini bildirmesiyle harekete geçen Amerikan hükümeti çalışmalara başlamıştır.
Manhattan Projesi ile, Einstein ve diğer bilim adamlarının dahil olduğu, atom bombasını geliştirmeye yönelik bir ekip kurulmuştur. Bu ekip Los Alamos, New Mexico test ve geliştirme merkezine götürülmüştür. 40 Laboratuvar ve 200.000 bilim insanıyla başlayan bu projedeki çalışan sayısı Amerika’da makine endüstrisinde üretim yapan tüm işçi sayısından daha fazlaydı.
1945’de ilk meyvesini veren Manhattan projesi ile birlikte Fat Man (Şişman Adam) isimli bomba Meksika’nın Alamagor bölgesinde kontrollü olarak patlatılmıştır. Yeryüzündeki bu ilk nükleer patlamayla doğa atom bombasının yıkıcı gücüyle karşılaşmış olmuştur.
Bununla birlikte 1940 yılında Einstein, daimi ikamet izniyle beş yıl vatandaş olmadan kaldıktan sonra Amerikan vatandaşı olmuştur. Einstein bu projenin başındayken gruptaki meslektaşlarının ısrarına rağmen direkt atom bombasını geliştirmeye yönelik çalışmalarda bulunmamıştır. O, ABD donanmasına gelecek silah sistemlerinin tasarımlarını değerlendirmeye yönelik çalışmalarda bulunmuştur. Ayrıca yazılı kaynaklarda Roosevelt’in Einstein’ın kendisine bizzat bu silahı kullanmayacağı sözünü verdiği de geçmektedir.
Fakat atom bombası ne yazık ki 2. Dünya Savaşı’nda kullanılmıştır. Aslında Roosevelt sözünü tutmuştur. Atom bombasını kullanan ondan sonra gelen Amerikan başkanı Harry Truman’dır. Fat Man Atom bombası denenmeden önce Başkan Harry Truman II. Dünya savaşının sonlarına yaklaşılırken bombanın Japonya üzerinde kullanılması kararını çoktan almıştı.
Alınan bu canice kararda başkanın kişisel sorunları, kini, nefreti ve Pearl Harbor’dan kalma öç alma duygusunun da etkili olduğu söylenebilir.
Yani durum olarak gözükmekte olan şudur ki, Einstein biraz Roosevelt’e güvenerek, biraz da kişisel sebeplerden ötürü bu bombanın icat edilmesinde etkin rol sahibi olmuştur. Fakat durumu özetleyen şu sözü ise aslında Einstein’ın bu icadı hakkında ne düşüncede olduğunu anlamak için kafidir.
“Bilseydim, fizik profesörü değil, çilingir olurdum.”
Kaynakça;
https://www.tarihiolaylar.com/tarihi-olaylar/manhattan-projesi-896
